“In Europa gaan we hardvochtig om met de noden van vluchtelingen”

De situatie in het asielzoekerscentrum in Ter Apel is de laatste tijd veelvuldig in het nieuws. Vluchtelingen zitten bij gebrek aan opvangplekken in groten getale op het veld voor de poorten van het AZC. De nood is zo hoog dat Artsen zonder Grenzen (AzG) in ons eigen land moest uitrukken om orde op zaken te stellen. Takecarebnb spreekt operational advisor van Artsen zonder Grenzen Karel Hendriks over wat hij in Ter Apel aantrof.
Tekst: Anne Kleisen 

Wat was de directe aanleiding voor AzG om naar Ter Apel te gaan?
“De directe aanleiding was het nieuws dat het Rode Kruis zijn activiteiten tijdelijk moest opschorten. Er was een onveilige situatie ontstaan. De ziektebeelden waren complexer waardoor de gezondheidszorg die daarvoor nodig is verder ging dan wat een EHBO’er van het Rode Kruis kan organiseren”.

Wat troffen jullie daar aan?
“We troffen een erbarmelijke situatie aan. Mensen met huidziekten en met wonden die ze tijdens het vluchten hadden opgelopen. Sommige van die wonden zijn niet verpleegd en zijn gaan ontsteken. We zagen ook veel chronische ziekten waar de mensen geen medicatie meer voor ontvingen. Als je ontregelde diabetes hebt of onbehandelde hartklachten dan is dat levensgevaarlijk. Op de eerste dag van onze activiteiten zijn er verschillende noodverwijzingen naar het ziekenhuis gedaan omdat de toestand van de mensen langzaam verslechterd was op dat veld”.

Hoe hebben jullie de situatie daar ervaren? 
“Er waren twee zaken die ons zorgen baarden. In de eerste plaats dat de ernst van de medische klachten groter was dan we hadden gedacht. Zeker voor een plek in Nederland die onder beheer staat van instanties die daarvoor gemandeerd zijn. Op de tweede plaats dat niemand zicht had op de mensen op dat veld voor de poort van het AZC. Er was totaal niets georganiseerd van wat wij in medische termen triage noemen. Dat is het selecteren van de meest ernstige patiënten om die vervolgens met prioriteit te behandelen. Met als gevolg dat er ten tijde van ons eerste bezoek 400 en daarna 750 mensen op het veld zaten zonder dat er zicht was op wie onder hen er een groot medisch risico liep en wie er alleen ongemak had”.

Welke maatregelen hebben jullie genomen? 
“De belangrijkste maatregel die we genomen hebben is om op het veld te gaan kijken wie er ernstig ziek waren en wie er serieuze zorg nodig hadden. In die eerste dagen hebben we tientallen mensen door een arts, verpleegkundige of psycholoog laten bekijken. Daar hebben we veel mensen kunnen uithalen. Ook hebben we veel waardigheid en aardigheid kunnen bieden. Als je schurft hebt op een veld vol mensen dan bieden we graag zorg. Ongeacht of die persoon mag blijven of niet. Daarnaast hebben we alarm geslagen over de sanitaire voorzieningen. De inspectie voor de gezondheidszorg was het met ons eens en sinds gisteren zijn er warme douches en toiletten. Zodat mensen zichzelf kunnen schoonhouden”. 

Hoe is het voor het COA (Centraal Orgaan opvang Asielzoekers) dat dit zo verloopt? 
“Dit is allemaal heel pijnlijk voor het COA en GZA (Gezondheidszorg Asielzoekers). Zij zijn jarenlang uitgekleed. Ze hebben wel de bereidheid om deze groep te helpen en te ondersteunen maar hebben daar simpelweg niet de medewerkers voor. Binnen de hekken zorgen ze voor nóg 2000 mensen. Ze worden daarin overlopen en er wordt een oneerlijke last op hun schouders gelegd. Er is op dit moment geen uitzonderlijke instroom van vluchtelingen. Daarom blijven we zeggen dat dit een beleidscrisis is en geen vluchtelingencrisis. Als je de asielketen uitkleedt op het moment dat de instroom relatief laag is dan zijn dit de consequenties ervan. Er zijn nu wat extra crisislocaties geopend. Afgelopen nacht is het het COA daarom gelukt om het veld leeg of bijna leeg te krijgen ‘s nachts. Maar in de ochtend keert een deel van de mensen weer terug en is er een deel dat weer nieuw aankomt. Daardoor blijft het ontzettend watertrappelen voor het COA”. 

Wat zegt het over Nederland dat AzG er nu actief is?
“Het is tweeledig. Enerzijds is het schrijnend dat het nodig is. Dit is de consequentie van beleidskeuzes, het had volledig voorkomen kunnen worden. Gemeenten, overheid en andere instanties hebben te lang naar elkaar gewezen voor verantwoordelijkheid en de situatie laten verslechteren. Aan de andere kant is het ook weer niet zo uniek. In heel Europa gaan we hardvochtig om met de noden van vluchtelingen en migranten. We hebben als AzG activiteiten gehad of nog lopen in landen als Zweden, België, Italië en Griekenland. In het huidige tijdsgewricht is het dus niet zo uitzonderlijk dat we in Europa actief moeten zijn. Het is wel schrijnend dat Nederland daarin geen uitzonderingspositie meer heeft”.